Có “bỏ lọt” tù đọng cập nhật khi người đưa hối lộ không bị xử lý?

Hình chỉ mang tính minh họa (Internet) Đưa hối lộ: “Biến tướng” khó lường Nghiên cứu 30 vụ việc, vụ án xảy ra chỉ riêng trong lĩnh vực tín dụng, ngân hàng, có can hệ đến hoạt động tại 15 nhà băng trong thời kì qua cho thấy, Cơ quan điều tra đã khởi tố 117 bị can, trong đó có 81 bị can là cán bộ ngân hàng (chiếm tỷ lệ 69,2%), số còn lại là các đối tượng ngoài ngành ngân hàng đã thông đồng cùng các cán bộ trong các ngân hàng phạm tội. Cùng với các tội “Tham ô tài sản”, “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”… thì hai tội danh cốt chính là “Nhận hối lộ” và “Đưa đút lót”, với tổng số tiền thiệt hại (con số ước tính ban sơ, do nhiều vụ án đang trong thời đoạn điều tra) là 11.565 tỷ đồng, 8.000 USD và 3.370 lượng vàng. Vụ trưởng Vụ 1 (Ban Nội chính Trung ương) Nguyễn Thế Bình đã chỉ ra một trong những mánh lới phạm tội diễn ra ở một số vụ án thuộc lĩnh vực tín dụng, nhà băng có liên can đến tù nhân đút lót. Đó là những người ngoài ngành ngân hàng lôi kéo, mua chuộc cán bộ nhà băng, cốt yếu là cán bộ trực tiếp làm công tác tín dụng, cán bộ giám định hồ sơ, tài sản thế chấp, hoặc lãnh đạo của các chi nhánh nhà băng, bằng cách cho hưởng phần trăm hoặc “hoa hồng” trên tổng số tiền vay. Bản chất những hành vi đó là đưa, nhận hối lộ để có được sự thông đồng tiếp tay của cán bộ nhà băng dưới nhiều hình thức như giám định hồ sơ không đúng quy định, nâng giá trị tài sản thế chấp, đảo nợ trái luật pháp… Còn cán bộ nhà băng lại lợi dụng chức vụ quyền hạn, vị trí công tác, ép buộc khách hàng chi tiền trong việc vay vốn tại ngân hàng (bản tính là đòi đút lót). Mánh khoé này xảy ra khi một số đơn vị, doanh nghiệp vay vốn của ngân hàng, nhưng để được vay, được giải ngân số tiền vay, một số cán bộ trong ngành nhà băng đã có hành vi vòi vĩnh, “ngã giá”, đòi chung chi thì mới giải quyết. Quy định “mềm” trong xử lý người đưa hối lộ Cũng từ số liệu nêu trên, số bị can ngoài ngành ngân hàng bị khởi tố về các tội, trong đó có tội đưa đút lót, là “khiêm tốn” hơn so với số bị can là cán bộ ngân hàng. Một trong những duyên do có thể là do được hưởng các tình tiết giảm nhẹ bổn phận Hình sự quy định tại Điều 46 Bộ luật Hình sự năm 1999 như khoản o (đầu thú), khoản p (thành khẩn khai báo, hối cải hối), khoản q (tích cực giúp đỡ các cơ quan có trách nhiệm phát hiện, điều tra tù). Ngay cả những vấn đề được từng lớp quan hoài như tài sản đưa hối lộ cũng được quy định khá rõ và theo hướng có lợi cho người đưa đút lót. Phó Viện trưởng Viện Khoa học Thanh tra (Thanh tra Chính phủ) Nguyễn Tuấn Khanh phân tách: Khoản 3 của Điều 70 Luật Phòng, chống tham nhũng thì người đưa đút lót mà chủ động khai báo trước khi bị phát hiện hành vi đưa đút lót hẳn nhiên được trả lại thảy tài sản đã dùng để đút lót. Tuy nhiên, theo Viện trưởng Viện Khoa học thanh tra (Thanh tra Chính phủ) Nguyễn Quốc Hiệp, tại Việt Nam, đưa đút lót vẫn bị coi là hành vi vi phạm pháp luật và bị xử lý hình sự. Đây có thể là rào cản đối với người tố cáo tham nhũng mà cơ quan chức năng nên nghiên cứu để đưa ra biện pháp không xử lý người đưa đút lót nhằm khuyến khích người dân cáo giác tham nhũng như một số nước trên thế giới (Hàn Quốc, Singapore…) đã ứng dụng. Nhưng ông Hiệp cũng lưu ý, mỗi nước có một đặc thù riêng, nếu vận dụng biện pháp trên có thể tạo ra kẽ hở để kẻ xấu vu cáo, bôi nhọ cán bộ, làm rối loạn bộ máy quốc gia. Ông Đỗ Văn Đương (Ủy ban Tư pháp của Quốc hội) giãi tỏ sự nhất trí về việc xem xét để không xử lý với trường hợp đưa hối lộ. “Đối với người bị ép đưa nhưng họ không tự mình trực tiếp đưa hối lộ mà phải duyệt y người khác thì cũng xem như là một dạng bị ép buộc thì có thể miễn vì chúng ta đang khuyến khích sự tố cáo đó, nếu trị cả người bị ép buộc phải đưa phê chuẩn người môi giới thì sẽ làm hạn chế công tác buồng tham nhũng” - ông Đương lý giải và đề nghị “cần phải có sự phân tích rõ ràng về hành vi, đối tượng”. Hoàng Thư